مطالعه برهم کنش های سه سطح غذایی بین پسیل گلابی cacopsylla pyricola (foerster) و سنک شکارگر anthocoris nemoralis (fabricius) روی ارقام مختلف گلابی

پسیل گلابی cacopsylla pyricola (foerster) (hemiptera:psyllidae) آفت کلیدی درختان گلابی است و سنک شکارگر anthocoris nemoralis (fabricius) (hemiptera:anthocoridae) از شکارگران موثر این آفت می باشد. مطالعه برهم کنش سه سطح غذایی بین گیاه، گیاه خوار و دشمن طبیعی می تواند به برنامه های مدیریت تلفیقی آفت جهت کاهش خسارت ناشی از آن و افزایش کمی و کیفی تولید محصول کمک نماید. برای این منظور جداول زندگی و تولیدمثلی پسیل گلابی در شرایط طبیعی و سنک شکارگر در آزمایشگاه، واکنش تابعی سنک شکارگر در آزمایشگاه، اثر کیفیت گیاه میزبان و فراوانی شکارگر روی جمعیت پسیل گلابی، سطح تعادل جمعیت پسیل گلابی و پایداری آن روی ارقام گلابی شاه میوه، سبری و کوشیا و اثر آشفتگی بر سطح تعادل جمعیت روی رقم شاه میوه در شرایط طبیعی بررسی شد. نتایج نشان داد بین آماره های زیستی پسیل گلابی روی ارقام گلابی تفاوت معنی داری وجود داشت. طولانی ترین دوره رشد جنینی، پورگی و تخم تا مرگ حشره کامل به ترتیب با 60/8، 57/24 و 45/45 روز و کوتاه ترین طول عمر حشره نر و ماده و دوره تخم گذاری و کمترین میزان باروری پسیل گلابی به ترتیب با 04/10، 46/15، 36/9 روز و 29/35 عدد تخم در رقم کوشیا به دست آمد. کوتاه ترین دوره رشد جنینی، پورگی و تخم تا مرگ حشره کامل به ترتیب با 95/6، 84/18 و 66/40 روز و طولانی ترین طول عمر حشره نر و ماده و دوره تخم گذاری و بیشترین میزان باروری پسیل گلابی به ترتیب با 09/12، 23/18، 6/12 روز و 34/62 عدد تخم در رقم شاه میوه به دست آمد. بین آماره های رشد جمعیت پسیل گلابی نیز روی ارقام گلابی تفاوت معنی داری وجود داشت. کمترین نرخ ذاتی رشد، نرخ متناهی رشد، نرخ ناخالص و خالص رشد و امید به زندگی فرد تازه متولد شده به ترتیب با 046/0 بر روز، 048/1 بر روز، 92/33 نتاج بر فرد، 6/7 نتاج بر فرد و 38/24 روز برای پسیل گلابی نیز در رقم کوشیا به دست آمد. بیشترین نرخ ذاتی رشد، نرخ متناهی رشد، نرخ ناخالص و خالص رشد و امید به زندگی فرد تازه متولد شده به ترتیب با 073/0 بر روز، 076/1 بر روز، 94/64 نتاج بر فرد، 17 نتاج بر فرد و 26 روز برای پسیل گلابی نیز در رقم شاه میوه به دست آمد. بنابراین ارقام گلابی شاه میوه و کوشیا برای رشد و تولیدمثل پسیل گلابی به ترتیب ارقام مناسب و نسبتاً مناسب بودند. بین آماره های زیستی سنک شکارگر a. nemoralis با تغذیه از پسیل گلابی روی ارقام گلابی تفاوت معنی داری وجود داشت. طولانی ترین دوره رشد جنینی و پورگی به ترتیب با 53/4 و 89/14 روز و کوتاه ترین طول عمر حشره نر و ماده و دوره تخم گذاری و کمترین میزان باروری a. nemoralis به ترتیب با 83/27، 33/27، 52/19 روز و 32/53 عدد تخم در رقم کوشیا به دست آمد. کوتاه ترین دوره رشد جنینی و پورگی به ترتیب با 85/3 و 86/11 روز و طولانی ترین طول عمر نر و ماده و دوره تخم گذاری و بیشترین میزان باروری a. nemoralis به ترتیب با 45/34، 08/32، 44/24 روز و 31/88 عدد تخم در رقم شاه میوه به دست آمد. بین آماره های رشد جمعیت سنک شکارگر a. nemoralis نیز روی ارقام گلابی تفاوت معنی داری وجود داشت. کمترین نرخ ذاتی رشد، نرخ متناهی رشد، نرخ ناخالص و خالص رشد و امید به زندگی فرد تازه متولد شده به ترتیب با 071/0 بر روز، 073/1 بر روز، 2/32 نتاج بر فرد، 09/13 نتاج بر فرد و 8/27 روز برای a. nemoralis در رقم کوشیا به دست آمد. بیشترین نرخ ذاتی رشد، نرخ متناهی رشد، نرخ ناخالص و خالص رشد و امید به زندگی فرد تازه متولد شده به ترتیب با 109/0 بر روز، 116/1 بر روز، 09/50 نتاج بر فرد، 79/31 نتاج بر فرد و 9/37 روز برای a. nemoralis در رقم شاه میوه به دست آمد. بنابراین ارقام گلابی شاه میوه و کوشیا برای رشد و تولیدمثل سنک شکارگر به ترتیب ارقام مناسب و نسبتاً مناسب بودند. رگرسیون لجستیک نشان داد واکنش تابعی سنک a. nemoralis نسبت به پسیل گلابی روی هر سه رقم گلابی از نوع دوم بود. مدل راجرز به خوبی داده های واکنش تابعی را برازش کرد. رقم گلابی اثر معنی داری روی آماره های واکنش تابعی سنک نداشت. اثر سه فاکتور رقم (f1,36 = 143.04, p< 0.0001)، کود ازت (f2,36 = 7.22, p< 0.005) و شکارگر (f1,36 = 110.72, p< 0.0001) روی جمعیت پسیل گلابی معنی دار شد. افزایش کیفیت گیاه (از طریق مصرف کود ازته) اثر نیروی رو به پایین شکارگر را تقویت نکرد و کمترین جمعیت پسیل در رقم کوشیا با 2 گرم کود ازت و 5 جفت شکارگر رخ داد. مدل جمعیتی ریکر به خوبی داده های جمعیت پسیل گلابی را روی هر سه رقم گلابی برازش کرد. تغییرات جمعیت روی هر سه رقم وابسته به انبوهی بود و بیشترین دوره تغییرات اندازه جمعیت (8/7 = r) در رقم شاه میوه به دست آمد. اندازه تعادل جمعیت حشرات کامل در ارقام مختلف گلابی بیش از 36% اختلاف نشان داد. تعادل پیش بینی شده در گلابی رقم شاه میوه حالت ناپایدار و در دو رقم دیگر حالت پایدار داشت. نتایج ایجاد آشفتگی در جمعیت پسیل گلابی روی رقم شاه میوه نشان داد پسیل گلابی پس از وقوع آشفتگی به کمک عوامل وابسته به تراکم، جمعیت خود را تنظیم و به حالت تعادل بازگشت. مجموع آزمایشات انجام شده نشان داد اثر نیروهای رو به بالای رقم گیاه روی آماره های زیستی و جمعیتی پسیل گلابی و سنک شکارگر a. nemoralis معنی دار بود، اما اثر نیروی رو به پایین شکارگر روی ارقام گلابی معنی دار نبود. بر اساس نتایج فوق تلفیق سنک شکارگر a. nemoralis با رقم کوشیا در یک برنامه مدیریت تلفیقی پسیل گلابی پیشنهاد می شود. بر اساس واکنش تابعی نوع دوم سنک شکارگر (وابسته عکس به تراکم شکار)، زمان رهاسازی انبوه آن باید هنگام شروع آلودگی و قبل از افزایش جمعیت پسیل صورت پذیرد. کودهای ازته نیز باید در مقادیر متعادل و بهینه مصرف شود تا ضمن جلوگیری از افزایش جمعیت پسیل منجر به افزایش بهره وری سنک شکارگر شده و در نهایت افزایش عملکرد درختان گلابی را سبب شود. همچنین برای حمایت از سنک شکارگر a. nemoralis در برنامه مدیریت تلفیقی پسیل گلابی، آشفتگی در جمعیت پسیل گلابی با استفاده از عوامل آشفته سازنده تراکم (مانند استفاده از سموم انتخابی) به منظور کاهش سطح تعادل جمعیت پسیل گلابی و موفقیت سنک شکارگر پیشنهاد می گردد.